Girişimciler mobile yönleniyor

Startups.watch’un verilerine göre, 2015 yılında yatırım alan 43 girişimin 21’i mobil odaklı. 2015 yılında kurulan 192 girişimin ise 52 tanesinin mobil aplikasyonu var. Veriler gösteriyor ki girişimci de yatırımcı da mobile odaklanmış durumda. Yatırımcıların, ivme gösteren mobil girişimleri kaçırmak istemediğini ifade eden Startups.watch’un kurucusu SERKAN ÜNSAL, Silikon Vadisi’nde son bir yılda yükselen trend “on demand mobile” rüzgarının, Türkiye’yi de etkilediğini söylüyor.

 

Girişim analiz platformu Startups.watch, her hafta düzenli olarak bünyesinde kayıtlı olan start up girişimlerinin verilerini analiz ediyor. Şirketin sisteminde kayıtlı olan girişimin web trafiğine, mobil uygulama indirme oranlarına, sosyal medya oranlarına tek bir ekrandan ulaşılabiliyor. Bu veriler, yatırımcılar için değerlenen girişimleri izleme konusunda önemli bir bilgi kaynağı sunuyor. Henüz 3 ay önce kurulan Startups.watch’un sisteminde şu an 4 bin 300 girişim bulunuyor ve 76 kayıtlı üye yatırımcısı var. Startups.watch’un 2015 yılının 3’üncü çeyrek rakamlarına bakıldığında, yatırımcının mobil girişimlere ilgisinin arttığı, girişimcilerin ise mobile daha çok yöneldiği ortaya çıkıyor. 2015 yılında yatırım alan 43 girişimin 21’inin mobil odaklı olması da bu savı doğruluyor. Startups.watch’un kurucusu Serkan Ünsal, son dönemde “ayağına hizmet getirme” olarak tanımlanan “on demand mobile” girişimlerin yükselişe geçtiğini söylüyor. Yatırım alan girişimlerin oyun, video ve yemek servisi alanlarında olduğunu, moda sitelerinin ise değer kaybettiğini belirtiyor. Mobilde yükselen işleri ve bu alanda ön plana çıkmanın sırlarını ise şöyle yorumluyor:

MOBİL GİRİŞİMLER ÇOĞALIYOR

“2015 yılında toplam 192 girişim kuruldu. Bunların 52 tanesinin mobil uygulaması var. 2014 yılının ilk 9 ayında yatırım alan girişimlerin yüzde 25’inin mobil aplikasyonu varken 2015 yılında bu oranın, aynı dönemle kıyaslandığında yüzde 49’a çıktığını görüyoruz. Neredeyse iki kat artış söz konusu. 2014 yılında yatırım alan 33 girişimin 8’i mobil odaklıyken 2015 yılında yatırım alan 43 girişimin 21’i mobil odaklı. Bu 21’in 5 tanesi sadece mobil, 2’si önce mobilden başlayıp sonra web sitesi kuranlar, 14’ü ise hem mobil hem web’de olanlardan oluşuyor. Bu sayıya mobil uyumlu web sitesi olanlar dahil değil. Bahsettiğim girişimler, mobil aplikasyona yatırım yapan girişimler.

YATIRIMCININ İLGİSİ ARTIYOR

Silikon Vadisi’nde şu an en önemli trend “on demand mobile” girişimler. Bu terim, mobil telefonunuzla ayağınıza hizmet çağırmanızı sağlayan uygulamalar anlamına geliyor. Silikon Vadisi’nde son bir yıldır esen “on demand mobile” rüzgarının Türkiye’de de etkisini görüyoruz. Bu tip girişimler artık Türkiye’de de artıyor ve yatırımcının ilgisini çekiyor. Örneğin Hasan Aslanoba, bu tip girişimlere özellikle ilgi duyduğunu söylüyor. Türkiye’de başarılı “on demand mobile” girişimlere örnek olarak Bitaksi, Kapgel, Getir gibi uygulamaları örnek gösterebiliriz.

MOBİLİN GELECEKTEKİ POTANSİYELİ

Mobil cihaz kullanan kitleleri yaşları bakımından genel olarak 3 kategoriye ayırıyoruz: 16-20 yaş, 20-24 yaş ve 24-30 yaş arasındaki insanlar… 24-30 yaş grubu ve bir nebze de 20-24 yaş arasındaki kitle, mobili sonradan öğrendi. Belirli alışkanlıklar yıkılarak mobilden alışveriş yapmayı öğreniyoruz. Ancak 16-20 yaş arasındaki grup, mobili bilerek geliyor. Neredeyse tüm vakitlerini mobil cihazlarda sosyal medyada geçiriyorlar. Bu gençler para kazanmaya başladıktan sonra mobilden alışveriş yapmak onlar için çok doğal olacak. Asıl değişim yeni nesilden gelecek. Bizim yaş grubumuzdaki kitlede mobil ticaretin artmasının da ekonomiyle alakalı olduğunu düşünüyorum. İnsanların temel ihtiyaçları dışında harcama yapabilmesi için parasının olması gerekiyor.

MOBİLİN ŞU ANKİ DURUMU NEDİR?

Şirketlerin doğasına göre değişmekle birlikte ortalama yüzde 6-7 civarı mobilden online alışverişlerin yapılıyor. Bazı şirketlerde bu oran yüzde 10’un üzerine çıkıyor. Teknosa, Biletix gibi işlerde bunun oranı artıyor. Ama mobilya gibi küçük ekranda bakması, seçmesi zor olan ürünlerde oranlar düşüyor. Mobil girişimlerde ise başarı hikayesi olan girişimlerin ardından benzer yeni girişimler geliyor. Örneğin Scorp, çok iyi bir başarı sağladı. Şu anda 700 bin kullanıcıya ulaşan, özellikle gençlerin çok tercih ettiği bir uygulama. Onun dışında Gramgames, en başarılı mobil oyun şirketi, aylık 1 milyon doların üzerinde cirolar var. Böyle başarılı girişimler çıktıktan sonra benzer yeni girişimler çıkıyor. Girişim sayısının artması bakımından iyi oluyor ama fark yaratmayan şirketler yok oluyor.

YATIRIMCININ BAKIŞI DEĞİŞTİ

Eskiden yatırımcılar, fikir güzelse ve girişimciyi de gözü tutuyorsa yatırım yapıyordu. Bu riskliydi ve artık yatırımcılar risk seviyelerini düşürdü. Silikon Vadisi’nde olduğu gibi bizde de artık yatırımcılar girişimin ivmelendiğini görmek istiyor. Bir girişimin büyüme rakamları yüksekse yatırımcı burada bir hareketlenme olduğunu görüyor ve kaçırmak istemiyor. Büyüyorsan her yatırımcının ilgisini çekersin. Artık fikirden çok rakamlara bakılıyor. Mobil oyun ve video uygulamaları büyüme gösteriyor. Bunun önemli bir nedeni, bu uygulamalar için kullanıcının para ödemiyor olması. Bunun dışında yemek dağıtım işleri benim kişisel olarak ilgimi çekiyor. Yemeksepeti’nin satılmasından sonra insanlar bu alanda büyük bir balığın olduğunu gördü. Yemeksepeti’nin ardından gelen Mealbox, Rafinera gibi niş alanlara giren, kendi sektöründe farklılık yaratabilen şirketler değer kazanıyor. Son dönemde yükselen alanlardan bir tanesi de micro-tash. Burada insanlar, örneğin “Sizin için 250 TL’ye tanıtım yazısı yazabilirim” diye ilanlar veriyor. Şu anda Türkiye’nin ekonomisi sallantıda olduğu ve işsizlik oranı arttığı için böyle girişimler son dönemde ilgi görüyor. Sadeceon, Bionluk gibi girişimler bu alanda faaliyet gösteriyor ve Biri Sina Afra’dan biri de BIC Angel Investment’ten yatırım aldı.

HANGİ SEKTÖRLER KÖTÜYE GİDİYOR?

Moda sitelerinin şirket değerlemesinin düştüğünü görüyoruz. Bu işler çok fazla büyümüyor,  hatta bazıları küçülmeye başladı. Artık yatırım da bulamıyorlar. Bu işlerde örneğin sezonda 90 TL olan bir etek, 40 TL’ye alınıp 50 TL’ye satılıyor. Şirketler bu 10 TL ile geçinmeye çalışıyor. Dolayısıyla kâr marjları düşüyor. Bunu aşabilmek için bir dönüşüm geçirip kendi stilistlerini bünyelerine katmaya başladılar. Böyle olunca da rakipleri dünyaca ünlü markaların stilistleri oldu, bu da çok başarılı olmuyor.

MOBİLDE KAYBETMEK KOLAY

Bazı işlerin mobile yatırım yapmasına aslında gerek yok. Örneğin bir mobil sitesi yapma platformunuz varsa zaten web’de olmanız lazım ancak B2C işlerde mobil yapmamak, çok büyük bir stratejik hata olur. Mobil sadece mobil aplikasyonumuz olsun diye özensiz girilecek bir alan değil. Uğraş gerektiriyor ve iyi tasarım yapılması gerekiyor. Araştırmalara göre, bir uygulama ilk indirildiğinde 2 kez üst üste hata veriyorsa kullanıcı yüzde 80 oranında o uygulamayı siliyor. Mobilde kaybetmek çok kolay, kullanıcı sizden anında vazgeçebilir. Artık hayat ve insanların ilgisi çok hızlı değişim gösterdiği için bir internet ya da mobil girişimin 5 yıl dayanması ve 5 yıl içinde büyük bir çıkış yapması büyük bir başarı olur. Bir kişi 5 yılda şirketini çok iyi büyütüp bir yerlere gelirse, 1 milyon dolara kurduğu şirketi 10 milyon dolara satabilir. Benim girişimcilere tavsiyem, mobilin DNA’sını iyi anlamaları. Bununla ilgili makaleler, blog yazıları okusunlar. Tutan girişimleri incelesinler ve analiz etsinler.”

MOBİLİN AVANTAJI

1- Mobili büyütmek web sitesini büyütmekten daha kolay. Bu yüzden yatırımcılar bu alana oldukça ilgi gösteriyor. Artık Instagram, Facebook gibi dev sosyal medya siteleri mobil reklamlar vermeye başladı. Mobil cihazlardaki mağazaların kendi araçları var. Mobil aplikasyonunuzu büyütmek için çok fazla araca sahipsiniz. Ürünü tasarlamak zor, ama büyütmek kolay diyebiliriz.

2- Bir akıllı cihaz sahibi kişi, eğer telefonuna Facebook kuruyorsa sizin ona ulaşabilme imkanınız çok fazla. Çünkü telefonuna Facebook yüklemesi, o cihazın özelliklerini kullanabilme kapasitesi olduğunu gösteriyor. Yani Facebook yükleyen, senin aplikasyonunu da yükleyebilme potansiyeline sahip.

3- Özellikle “on demand mobile” girişimler, doğası gereği mobil olmak zorunda. Bitaksi, Uber, Kapgel, Getir gibi girişimlerin ruhuna ters oluyor mobil olmamak. Telefon her yerde yanınızda olduğu için de mobil girişimlerde daha fazla kullanıcıyla etkileşim söz konusu oluyor. Pazarlaması da daha kolay olduğu için yatırımcı mobile yöneliyor.

 

YATIRIM ALAN 4 MOBİL GİRİŞİM

 

KAPGEL 

2014 yılının nisan ayında, Çetin Öztoprak tarafından hayata geçirilen Kapgel, kurucu ortakları Nizameddin Ordulu ve Kaan Karamancı ile melek yatırımcı Sadok Kohen’in desteğiyle faaliyete geçti. Kapgel’in şu anda yaklaşık 10 bin kayıtlı kullanıcısı var ve bunların 750 tanesi aktif olarak uygulamayı kullanıyor. Temmuz ayında Hasan Aslanoba’nın Kapgel’e yaptığı 500 bin dolarlık yatırımdan sonra şirketin değerlemesi 2 milyon dolar oldu. Şirketin önümüzdeki 5 yıllık hedefi, tüm Türkiye’de faaliyete geçtikten sonra globale açılmak.

OBİLET

Yiğit Gürocak ve Ali Yılmaz tarafından kurulan Obilet, kullanıcılara 100’den fazla otobüs şirketini tek bir ekranda görüntüleyip fiyat karşılaştırması yaparak biletini satın alabilme imkanı sağlıyor. Obilet’in mobil uygulaması bugün 825 binden fazla telefona indirilmiş durumda ve web sitesini de aylık 3,5 milyon kişi ziyaret ediyor.  Her ay 120 binin üzerinde bilet satışı gerçekleşiyor. 2015 yılında büyük bir ivme kaydeden girişim, temmuz ayında Hasan Aslanoba ve EarlyBird’ten yüklü miktarda yatırım aldı.

SCORP

Kullanıcıların konu başlıkları altına 15 saniyelik videolar çektikleri bir platform olan Scorp, İzzet Zakuto ve Sercan Işık tarafından kuruldu. 8 ayda 850 bin kullanıcıya ulaşan Scorp’un günlük kullanıcı trafiği 110 bini aşmış durumda. Platforma günlük 25-35 bin arasında yeni video yükleniyor. Özellikle gençler arasında kullanımı yaygın olan girişim, 6 ay önce 5 farklı yatırımcıdan 250 bin dolar yatırım aldı. Şimdi ikinci tur yatırımını almak istiyor. Şirketin hedefi, dünyadaki en büyük sosyal medya platformlarından biri olmak.

NUVIA

Nuvia, enerjinin verimli tüketimini sağlayan, akıllı, maliyet etkin ürün ve servisler geliştirme amacıyla 2013 yılında İTÜ Arı 6 Enerji Teknokenti’nde kuruldu. Türkiye’nin ilk akıllı oda termostatı Cosa Akıllı Kombi Kiti’ni de 2014 yılının aralık ayında piyasaya çıkardı. Cosa, evlerdeki kombilerin her zaman her yerden cep telefonlarından yönetilmesini sağlıyor. Melek yatırımcı Lale Saral Deveoğlu’ndan sonra Revo Capital’den yatırım alan Nuvia, akıllı ev sektörünün inovatif markalarından biri olmayı ve Türkiye’nin yanı sıra bölge ülkelerde de yaygınlığını artırmayı hedefliyor.

MOBİLİN DNA’SI

TASARIM: Mobil çok küçük bir ekran. Küçük olduğu için çok fazla özelliğe boğmamak gerekiyor. Tasarım, web sitesine göre mobilde daha kritik bir önem taşıyor. Mobilde sadelik öne çıkmalı.

LOKASYON: Web sitesinde olmayıp mobilde olan bir diğer önemli nokta da lokasyon. Mobilde lokasyon, kullanıcının ihtiyacını karşılamak açısından kritik, olmazsa olmaz özelliklerden bir tanesi.

KİŞİSELLİK: Bir masaüstü ya da dizüstü bilgisayarı evdeki herkes kullanabilir ama cep telefonları daha kişisel. Artık cep telefonlarımızı cüzdan olarak bile kullanıyoruz. Bunun için kişiye özel özellikler geliştirilmesi, kullanıcı bağlılığını artırabilir.

ŞARTLAR&ÇEVRE: Web’de şartların ve çevren bellidir, ofiste, kafede ya da evinde oturuyorsundur. Ama mobilde pek çok farklı hikayen olabilir. Yağmurun altında kalmışsındır, taksi arıyorsundur. Bir yere giderken otobüse kaç dakika kaldığını merak ediyorsundur. Mobilde böyle konteksti olan girişimler başarılı oluyor.

 

NİL DUMANSIZOĞLU

ndumansizoglu@capital.com.tr